nieuws uitgelicht

Strijd tegen IS – Nederland stuurt F-16’s

In de strijd tegen Islamitische Staat (IS) doet Nederland mee met de Internationale Coalitie. Nederland stuurt zes F-16’s naar Irak om te strijden tegen IS en draagt bij aan het luchtoffensief in Irak. De dreiging van IS en het gevaar voor Europa vragen om maatregelen en op 24 september 2014 besluiten de ministers van Buitenlandse Zaken, Defensie en Buitenlandse handel en Ontwikkelingswerk dat er manschappen en straaljagers naar Irak gaan.

Nederland draagt bij aan de Internationale Coalitie

• Nederland
• Irak
• Gevechtsvliegtuigen
• Militairen
• Missie
• Dreiging
• Artikel-100 brief

Nederland

De Nederlandse F-16’s worden ingezet in Irak. Minister Jeanine Hennis van Defensie en vicepremier Lodewijk Assher maken dat woensdagmiddag 24 september 2014 tijdens een persconferentie bekend. Premier Mark Rutte is op dat ogenblik in New York bij een VN-bijeenkomst. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties onder voorzitterschap van de Amerikaanse president Barack Obama vergadert over de strijd tegen IS. Rutte spreekt tijdens die bijeenkomst over de Nederlandse steun. Op de agenda van de VN-bijeenkomst staat ondermeer de aanpak van jihadisten die naar Irak en Syrië afreizen om daar met terreurorganisaties mee te vechten.

Irak

Nederland gaat naar Irak en niet naar Syrië. Om in Syrië de strijd aan te gaan mist het internationale mandaat, meent Nederland. Amerika en de coalitie hebben enkele dagen eerder wel luchtaanvallen op Syrië uitgevoerd, op IS- en Al Quaeda stellingen. Nederland heeft begrip voor die acties maar geeft zelf geen militaire maar humanitaire steun aan Syrië. Wat Syrië betreft zet Nederland zich in voor een politieke oplossing van de crisis daar. Irak verzocht zelf om de hulp, waardoor daar geen juridische barrières liggen voor militaire acties. De Tweede Kamer staat in grote meerderheid achter de acties.

Gevechtsvliegtuigen

Nederland stuur zes F-16 gevechtsvliegtuigen en twee reservetoestellen. Daarbij gaan er 130 trainers naar Irak. Zij zullen niet deel gaan nemen aan de strijd maar het nationaal leger van Irak en Koerdische strijders inclusief Peshmerga opleiden. Het betreft een brigadetrainingsteam, een Special Operations Forces (SOF) trainingsteam en ondersteunend personeel. Er gaan tevens deskundigen op het gebied van logistiek en beveiligers mee en ze worden geplaatst in een gebied waar niet gestreden wordt en dat is afgeschermd. De gevechtsvliegtuigen worden gestationeerd in Jordanië en kunnen binnen een week na 24 september ter plaatse zijn. De luchtaanvallen worden uitgevoerd met precisiewapens.

Militairen

Met de gevechtstoestellen gaan er ook 250 militairen mee naar Irak, die betrokken zullen zijn bij de luchtoperaties. De totale inzet van Nederland aan manschappen is daarmee 380. Dit aantal staat niet helemaal vast en kan worden aangepast. De eerste militairen gaan 25 september 2014 al naar het Midden Oosten. Nederland zoekt zoveel mogelijk samenwerking met landen die dezelfde gevechtsvliegtuigen leveren en ook de trainers zoeken naar internationale samenwerking.

Missie

Volgens de planning die op 24 september 2014 per brief naar de Tweede kamer gaat duurt de missie een half jaar tot een jaar. Dat is gelijk aan wat de Amerikanen voor ogen hebben als eerste fase van de vernietiging van IS. De aanvallen zullen snel en hevig zijn om IS in korte tijd militair te breken. De IS-kampen en de commandostructuur zullen de eerste doelwitten van de gevechtsvliegtuigen zijn.

Dreiging

Het dreigingsniveau wordt ook voor Nederland steeds hoger, omdat er IS-strijders terugkeren uit Syrië en Irak. Zij vormen in Nederland een risicofactor van belang. Het meedoen aan de strijd tegen IS brengt het land nog meer in het vizier van jihadisten. Dit kan leiden tot een hogere terroristische dreiging tegen Nederland. Dat risico geldt in Nederland maar ook voor de mensen die deelnemen aan de missie.
Asscher: “Nederland zal onder jihadisten een hoger profiel krijgen. Onze veiligheidsdiensten zijn paraat.” Het huidige dreigingsniveau staat op “substantieel”. Als er sprake is van concrete aanwijzingen voor een aanslag tegen Nederlandse doelen, dan gaat het dreigingsniveau naar “kritiek”.
De verwachting is ook dat IS zijn optreden aanpast aan het militaire optreden van de coalitie.

Artikel-100 brief

De Ministers van Buitenlandse Zaken, Frans Timmermans, Defensie, Jeanine Hennis-Plasschaert en Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Lilianne Ploumen sturen op 24 september 2014 een brief naar de Tweede kamer waarin het besluit tot de missie wordt aangekondigd. Het is de Artikel-100 brief betreffende deelname aan de internationale strijd tegen IS.
Kernregels uit de brief:

• IS heeft een snelle opmars gemaakt en is een dreiging voor de regio maar ook daarbuiten en voor Europa.
• Er is brede steun, ook lokaal en nationaal, om de strijd met IS aan te gaan.
• Invloedrijke buurlanden hebben een rol in het aanpakken van IS, bijvoorbeeld door financiering te stoppen.
• Nederland geeft politieke en humanitaire steun, maar gaat ook een militaire bijdrage leveren.
• Het Amerikaanse Central Command (CENTCOM) plant de acties. Nederland werkt daarin mee met een planningsteam. De hoofdkwartieren zitten in Bagdad, Kuwait en Qatar.
• De Nederlandse inzet is gericht op de-escaleren van de situatie in de regio.
• De Nederlandse inzet moet bijdragen aan beëindigen van mensenrechtenschendingen.
• De Nederlandse inzet is ook gericht op het beschermen van de burgerbevolking.
• Effectieve bestrijding van IS vereist vergaande politieke en sociaaleconomische hervormingen. Voor die hervormingen is premier Haider Al Abadi van Irak verantwoordelijk.
• De regering-Al Abadi moet overleggen met de Koerdische Regionale Autoriteiten (KRA).
• Het hervormings- en politieke proces in Irak vergt internationale politieke en diplomatieke betrokkenheid.
• United Nations Assistance Mission in Iraq (UNAMI) en de EU kunnen een rol spelen bij dit proces, maar ook landen uit de regio zijn erbij betrokken.

• Er moet blijvend worden geïnvesteerd in gematigde krachten in de regio.
• In Syrië is een gebrek aan stabiliteit. Daarom is IS daar zo succesvol.
• VN-Gezant Staffan de Mistura heeft de taak het politieke proces in Syrië nieuw leven in te blazen.
• Nederland levert een bijdrage met humanitaire steun en trainingen.
• Nederland steunt gematigde krachten in Syrië, waaronder de Syrische Interim Regering, Syrische vrouwen en het maatschappelijk middenveld.
• De uitgezonden militairen kunnen gebruik maken van een sociaal medisch team (SMT) dat toeziet op hun welzijn.
• Mocht een piloot onbeschermd in vijandig gebied terechtkomen, dan worden er Amerikaanse Combat Search en Rescue-eenheden ingezet.
• Gematigde krachten in Irak krijgen steun vanuit Ontwikkelingssamenwerking, net als de Syrische Oppositie Coalitie, de Syrische Interim Regering en Syrische vrouwenorganisaties.
• Nederland werkt in internationaal verband mee aan de voorbereiding van wederopbouw in Syrië.
• Voor ondersteuning van de Syrische politie- en justitiesector in gebieden onder controle van de gematigde oppositie, is 6 miljoen euro vrijgemaakt.
• Nederland wil een vergelijkbaar initiatief in Irak en de United Nations Assistance Mission in Iraq (UNAMI) met 1.5 miljoen euro te ondersteunen, zodra de situatie dat toelaat.

• Nederland draagt 0,6 miljoen euro bij aan het verwijderen van explosieve restanten in Syrië.
• Nederland draagt 1 miljoen euro bij aan een vergelijkbaar programma in Irak, zodra de situatie dat toelaat.
• Nederland is ook actief in Libanon en Jordanië. Er is 2,4 miljoen euro gereserveerd om de Lebanese Armed Forces te helpen bij het verbeteren van de grensbewaking en de civiel-militaire samenwerking.
• Nederland draagt 3 miljoen euro bij aan een programma van de EU voor ondermeer onderwijs.
• In Jordanië werkt Nederland in NAVO-verband aan het verbeteren van genderbewustzijn in de Jordanese veiligheidssector.
• In Noord-Jordanië wil Nederland helpen bij het signaleren van conflicten en het verminderen van spanningen tussen vluchtelingen en de lokale bevolking.
• Door IS te bestrijden, wordt ook een bijdrage geleverd aan het stoppen van de verkrachtingen.
• Nederland bevordert politieke participatie van vrouwen in Syrië.
• De Nederlandse inzet in Irak is complementair aan die van andere landen. Amerika heeft de leiding.
• De Nederlandse diplomatieke presentie in Irak en de regio is met enkele personen versterkt.
• Koerdische strijdkrachten kregen al 1.000 helmen en 1.000 scherfvesten.
• Nederland verzorgt al het transport van wapens die door Oost-Europese landen en Duitsland beschikbaar worden gesteld.
• Nederland draagt ruimhartig bij uit het nieuwe Dutch Relief Fund aan de humanitaire hulpverlening aan vluchtelingen. Inclusief de bijdrage uit het Dutch Relief Fund is er 113,5 miljoen euro aan humanitaire hulp beschikbaar gesteld. Voor Irak bedraagt dit 17,9 miljoen euro.

Oktober 2014

Begin oktober 2014 komen de Nederlandse F-16's in actie en bombarderen IS-stellingen en voertuigen.

Lees verder

• Jihadisme en de maatregelen tegen jihadisten