nieuws uitgelicht

Jihadisme en de maatregelen tegen jihadisten

In een tijd waarin gevreesd wordt voor het extremisme van het Jihadisme neemt Nederland in 2014 maatregelen tegen jihadisten in het land en de wervende invloed op ontvankelijke Nederlanders. Wat volgt is een Jihaddebat en een actieplan. Voorop staat het beschermen van de Nederlandse rechtsstaat en de democratie. Het actieplan tegen Jihadisme is onderwerp tot veel discussie, ondermeer in de Tweede Kamer. Maar wat is die heilige oorlog van het jihadisme eigenlijk en hoe pak je dat aan? Nederland stelde een pakket van maatregelen op die ervoor moet zorgen dat jihadisten wordt bestreden.

Nederland beschermt de democratie

• Wat is jihadisme?
• Heilige oorlog
• Jihadisme
• Jihaddebat
• Paspoort afnemen
• Reisgegevens
• Haersma Buma
• Pechtold
• Roemer
• Wilders
• Samsom
• Maatregelen

Wat is jihadisme?

Jihadisme, uitgesproken als djihadisme, staat letterlijk voor ‘inspanning voor God'. Jihadisme is gekoppeld aan moslims en kan verschillende dingen betekenen. Ten eerste slaat op een goede en gelovige moslim zijn. Ten tweede slaat op strijd voeren voor de islam, ter verdediging van het geloof. Bij die strijd kan verheerlijking van geweld voorkomen en als er over jihadisme wordt gesproken gaat het bijna altijd over de gewelddadige versie. In Nederland houdt de AIVD de gewelddadige vorm van jihadisme in de peiling.
De gewelddadige jihad richt zich op:

1. strijd tegen westerse invloed in de islamitische wereld;
2. strijd om het land van de islam te heroveren;
3. strijd om een wereldwijd kalifaat in te voeren inclusief invoering van de sharia, de strenge islamitische wetten.

Heilige oorlog

Jihadistisch terroristen menen dat zij een heilige oorlog voeren tegen iedereen die in hun ogen vijand van de islam is. Hun terrorisme is gerechtvaardigd, menen zij, omdat ze opkomen voor de belangen van de islam. Het plegen van aanslagen is een wapen in die strijd.

Jihadisme

‘Het jihadisme vormt een substantiële bedreiging voor de nationale veiligheid van Nederland en voor de internationale rechtsorde. De dreiging die van het jihadisme uitgaat, vraagt om een krachtige, integrale aanpak.’ Dat staat in het begeleidende stuk bij de maatregelen die zijn uitgewerkt. Het pakket aan maatregelen dat de ministers Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie en Lodewijk Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in 2014 voor ogen hebben wordt tijdens het jihaddebat in de Tweede Kamer verdedigd en bediscussieerd.

Doelwit

Nederland is doelwit van Jihadisme omdat het zich binnen de internationale coalitie mengde in de strijd tegen IS. Jihadgangers zijn jihadisten die naar Irak en Syrië reisden om zich bij IS te voegen. Na de val van het IS-kalifaat kwamen sommige jihadgangers terug en wilden anderen terug. Nederland zocht in 2014 val uit hoe het met deze jihadgangers om zou gaan. Het leidde tot het Jihaddebat in de Tweede Kamer.

Jihaddebat

Op 4 september 2014 wordt het actieplan tegen jihadisme in de Tweede Kamer besproken. De aangekondigde maatregelen maakten veel reacties los. In de Tweede Kamer mochten ministers Opstelten en Asscher de plannen verdedigen en door de Kamer loodsen. Dat lukte niet helemaal. Het grootste deel van het actieplan werd gesteund door de meerderheid van de Tweede Kamer. D’66, SP, ChristenUnie en GroenLinks zijn zeer kritisch. PVV en CDA vinden het pakket niet ver genoeg gaan.

Paspoort afnemen

Een van de maatregelen is het afnemen van het Nederlanderschap zonder tussenkomst van de rechter. Slechts een ambtsbericht van de veiligheidsdienst zou genoeg zijn om de maatregel uit te voeren. Velen vinden dit een aantasting van de rechtstaat en een verzwakking van de positie van burgers. De maatregel is bedoeld om mensen op te pakken die geradicaliseerd zijn, maar het gevaar dreigt dat er mensen in de kraag worden gevat die dat nog niet zijn. Het uiteindelijke besluit voor het wel of niet afnemen van een paspoort is aan de minister. Daarna is er nog beroep mogelijk bij de rechter.

Averechts

Tegenstanders van de maatregel menen dat deze aanpak er juist voor zorgt dat mensen die nog niet tot op het bot geradicaliseerden zijn verder radicaliseren, dat het averechts werkt, dat jongeren door de repressie agressiever worden en zich meer tegen Nederland gaan keren. De maatregel is alleen voor mensen met een dubbele nationaliteit, omdat iemand altijd één nationaliteit moet hebben. Anders wordt hij stateloos. Daarmee is het een maatregel die voor een categorie Nederlanders geldt.

Reisgegevens

De minister wilde ook de reisgegevens van alle Nederlanders opslaan, om beter te kunnen achterhalen of ze zich in het buitenland bij de jihad aansluiten. Opstelten moest dit onderdeel van het pakket aan maatregelen intrekken. De Tweede Kamer vond dit te ver gaan. Er komt wel een technische voorziening waarmee jihadgangers in de reisbestanden kunnen worden opgespoord. Dat kan binnen de huidige wetgeving.

Haersma Buma

Sybrand Haersma Buma (CDA) pleit voor extra geld voor de veiligheidsdienst AIVD. Ook wil het CDA verheerlijken van geweld strafbaar stellen. ‘Er zijn grenzen aan het roepen wat je maar belieft.’ Buma doelt op IS-vlaggen die in Den haag werden gevoerd en het toejuichen van onthoofdingen. Het gaat hem niet om een gedachtepolitie. Hij kwam in de Tweede Kamer onder vuur te liggen omdat het voorstel wringt met de vrijheid van meningsuiting. Bovendien is haatzaaien al strafbaar. Buma wilde ook de radicale molsimgroep Hizb ut Tahrir verbieden. Daarvoor kreeg hij ook geen steun.

Pechtold

Alexander Pechtold (D’66) wil niet tornen aan het grondrecht van vrijheid van meningsuiting. Een idee kun je niet strafbaar stellen. Pechtold meent dat Buma de onrust in het land voedt.

Roemer

Ook Emile Roemer (SP) wil de democratie niet afbreken met maatregelen die ingaan tegen de Nederlandse rechtsstaat. Roemer is wel ongerust, net als de andere Kamerleden, over de gruwelijkheid die steeds dichterbij komt en dat er mensen in Nederland zijn die de barbarij steunen. ‘Je mag in dit land heel veel zeggen maar niet alles doen.’ Roemer meent dat extremisten veel te lang hun gang hebben kunnen gaan in Nederland.

Wilders

Geert Wilders (PVV) noemt dat hij al tien jaar – en twee dagen – aandacht vraagt voor het gevaar uit de islamitische hoek. ‘We beleven een clash tussen barbarisme en beschaving. De islam kwam deze zomer naar ons toe.‘ Wilders noemt de Koran een boek voor terroristen dat oproept tot eeuwige oorlog tegen ongelovigen. ‘De bloeddorstige ideologie heeft zich in Nederland gevestigd. De Islamitische Staat staat ook hier in de steigers.’ Wat Wilders betreft moet iedereen die in Nederland met een IS-vlag staat te zwaaien uit het land vertrekken.

Samsom

Diederik Samsom (PvdA) wil niet de democratie om zeep helpen door ‘lukraak‘ maatregelen te nemen. ‘Bedenk dat een medicijn bij een juiste dosering het virus doodt en met een overdosis het lichaam.’

Maatregelen

De actieplan tegen de jihad bestaat uit 38 maatregelen op basis van een integrale aanpak, die krachtig is, offensief en breed. De harde kern van jihadisten moet worden bestreden en aanwas van de beweging moet worden voorkomen.

1. Er komt een strafrechtelijk onderzoek naar mensen die uitreizen om zich bij een terroristische strijdgroepering aan te luiten.
2. Verdachten en veroordeelden voor een terroristisch misdrijf komen direct op de Terroristen Afdeling.
3. Terugkeerders worden langdurig onder toezicht gesteld.
4. Jihadgangers verliezen het Nederlanderschap.
5. Jihadgangers met een niet-EU nationaliteit worden ongewenst vreemdeling verklaard.
6. Jihadgangers die een of meerdere nationaliteiten hebben worden gemeld bij de autoriteiten van die landen.
7. Bij ernstige vermoedens van aansluiting bij een terroristische strijdgroepering worden Nederlandse reisdocumenten gesignaleerd om ze eventueel in te nemen.
8. Jihadgangers komen op de nationale terrorismelijst.
9. Jihadgangers worden direct uitgeschreven als ingezetene in de Basisregistratie Personen (BRP) en eventuele uitkeringen, financiële toelagen en studiefinanciering stoppen.
10. Het wordt moeilijke gemaakt om aan aanslagmiddelen te komen.
11. Er worden bestuurlijke risicoreducerende maatregelen genomen tegen jihadgangers. Denk aan meldplicht, gedwongen verhuizing en contactverbod.
12. Consulaire bijstand door Nederlandse ambassades in aangrenzende landen voor wie uit de jihad beweging wil stappen.
13. Er komt een nieuw op te richten exit-faciliteit in Nederland om mensen die uit het jihadisme willen stappen te begeleiden.
14. Bij redelijke verdenking van uitreis kan strafrechtelijk worden ingegrepen.
15. Bij ernstige vermoedens van jihadistische uitreis kan het paspoort vervallen worden verklaard.
16. De directe omgeving wordt gewaarschuwd bij vermoeden van uitreis met jihadistische achtergrond.
17. Als er minderjarigen bij betrokken zijn wordt de kinderbescherming ingeschakeld.
18. Ronselaar voor gewapende strijd worden opgepakt.
19. Haatzaaien en oproepen tot geweld wordt strafrechterlijk vervolgd.
20. Verspreiders van jihadistische propaganda worden aangepakt.
21. Er wordt samengewerkt met de islamitische gemeenschap.
22. Bestaande netwerken van lokale en landelijke sleutelfiguren worden versterkt.
23. Er komt een Nationaal Meldpunt radicalisering en een steunpunt voor familieleden en betrokkenen van geradicaliseerden
24. Onderwijsinstellingen worden ondersteund.
25. Er komt een expertcentrum maatschappelijke spanningen en radicalisering.
26. Er wordt gerichte ingezet op radicaliserende jongeren in lokale risicogebieden.
27. Maatschappelijke tegengeluiden worden gemobiliseerd en versterkt om weerbaar te worden tegen radicalisering.
28. Er komt een maatschappelijk debat over de grenzen van rechtsstaat en
29. Radicaliserende, haatzaaiende jihadistische content van websites en social media wordt bestreden.
30. Het kabinet ondersteunt de lokale aanpak in gebieden waar dat nodig is.
31. Rijk en betrokken gemeenten blijven samenwerken.
32. Er komt een verstrekkende coördinatie op de uitvoering.
33. De jihadisten worden financieel aangepakt.
34. De reisbewegingen van jihadisten worden bijgehouden. Het punt om alle reisgegevens aan de overheid te overhandigen is afgeketst in de Tweede Kamer.
35. Versterking deskundigheidsbevordering in de uitvoering.
36. Er wordt intensiever internationaal samengewerkt op het gebied van jihadgangers.
37. Bestaande signaleringsmiddelen worden geoptimaliseerd.
38. Proactieve informatie-uitwisseling wordt versterkt.

Lees verder

• Terroristen - terroristenleiders en haviken van de wereld