Hoeveel rood vlees mag men eten om gezond te zijn?

Uit een studie van de Hoge Gezondheidsraad (HGR) - die ook aanraadt weinig of geen charcuterie te eten - is in 2014 gebleken dat Belgen die per week niet meer dan 500 gram rood vlees eten hun risico op darmkanker met 20 tot 30 procent kunnen verminderen. Volgens de studie van de HGR heeft maar liefst 30 procent van alle kankergevallen een oorsprong in onze voeding. Hoe schadelijk is (bewerkt) rood vlees en waarom kan het schadelijk zijn?

Rood en rauw vlees

Rood vlees is rood vanwege de hemoglobine de kleurstof in het bloed. Hemoglobine bevat veel ijzer dat nodig is voor de rode bloedcellen. Alhoewel ijzer een gezonde stof is, is het ook zeer reactief, omdat ijzer antioxidanten nodig heeft uit bijvoorbeeld groenten en fruit om zo mogelijke oxidatieschade in de darmen te beperken.

Met rood vlees worden alle vleessoorten bedoeld die rood zijn van kleur als ze rauw zijn, zoals rundvlees, varkensvlees, lamsvlees, geitenvlees, paardenvlees en hertenvlees. Zowel rood vlees als wit vlees mag niet rauw worden gegeten, want anders kan het kankerverwekkend zijn.

Rauw vlees van welke diersoort of kleur dan ook, kan namelijk schadelijke bacteriën bevatten. Wanneer dit vlees niet wordt doorbakken blijven deze bacteriën nog verder leven in onze darmen wat kankerverwekkend kan zijn; aldus het onderzoek.

Wit vlees dat na het bakken nog rauw is van binnen is ook niet gezond, zoals kippenvlees dat van buiten fel bruin gebakken en van binnen nog rauw is. Daarom is het nodig om het vlees goed te laten doorbakken op een zacht vuurtje.

Schadelijke bacteriën

Uit een rapport van de Nederlandse wareninspectie NVWA blijkt dat rauw voedsel een belangrijke oorzaak is van
voedselvergiftiging. Het gaat dan om rauw vlees (filet americain, carpaccio), vis (oesters of sushi) en kiemgroenten zoals taugé.

Omdat rauwe producten niet verhit worden, krijgen schadelijke bacteriën veel meer kans om zich te ontwikkelen en te vermeerderen. Verhitting doodt de schadelijke bacteriën vrijwel allemaal.

Bewerkt vlees

Bewerkt vlees is vlees dat is geconserveerd door het te roken, te drogen of te zouten. Of door er conserveringsmiddelen aan toe te voegen, zoals bijvoorbeeld bij vleeswaren zoals ham, salami, bacon, rookworst en knakworst.

Ook hamburgers en gehakt zijn bewerkt vlees als ze zijn geconserveerd met zout of chemische additieven. Dit kunnen bewaarmiddelen zijn, maar ook kleurstoffen en andere speciale nummers die aan het vlees zijn toegevoegd.

Bewerkt vlees staat anno 2015 in de categorie 1 van de Wereldgezondheidsorganisatie. Categorie 1 omvat stoffen waarvan men weet dat ze kankerverwekkend zijn voor de mens.

Maar ook rood vlees krijgt een waarschuwing mee en is in categorie 2 zijn de eigenschappen van rood vlees weinig betrouwbaar en waarschijnlijk ook kankerverwekkend.

Rood vlees heeft overigens geen betrekking op de mate waarin het biefstuk is doorbakken: al het rood vlees van zoogdieren geldt in de voedselwetenschap als rood vlees.

De link tussen vlees en kanker is niet nieuw. Het advies van de WHO kwam tot stand na uitgebreid literatuuronderzoek van al bestaande wetenschappelijke studies.

Risico kanker

Volgens Guy De Backer, voorzitter van de werkgroep Voeding en Gezondheid bij de HGR, wordt collorectale kanker of dikkedarmkanker onder andere niet alleen veroorzaakt door genetische voorbeschikt, of een pathologische toestand, maar ook door bepaalde voedingsmiddelen.

Maar liefst 30 procent van alle gevallen van kanker heeft een oorsprong in onze voeding "Bij mannen is dikke darmkanker de derde meest voorkomende kanker. Bij vrouwen staat deze kanker op de tweede plaats".

Om een aantal gevallen te doen dalen, raadt de Gezondheidsraad aan om niet meer dan 500 gram rood vlees te consumeren. En weinig of zelfs geen charcuterie te eten. Belgen eten per week gemiddeld 670 gram rood vlees. Het maximum per week voor ons is 500 gram. "Maar eigenlijk willen we dat mensen niet meer dan 300 gram rood vlees per week eten", zegt De Backer. Met rood vlees bedoelt de HGR voornamelijk:

• rund,
• varken,
• schaap,
• of lam,
• paard,
• hert,
• maar ook andere diersoorten, behalve gevogelte.

Hoe zit het met de barbecue?

Op mooie zomeravonden kan de barbecue velen onder ons gezellige uren bezorgen, en zeker als het eten dan nog lekker smaakt. Maar als het vlees - door onkunde - aanbrandt, dan krijgen we zwart verbrand vlees dat zeker niet gezond kan zijn.

Dit vlees is dan van binnen nog heel rood en rauw en verhoogt de kans op darmkanker. Kijk liever uit naar een meer bevoegd persoon, en laat uw vlees goed doorbakken zonder het te laten verbranden.

Kwaliteit en kwantiteit

Welke factoren spelen dan een rol in hoeverre er een risico op darmkanker ontstaat? Het risico ligt vooral in het kwalitatieve aspect:

• dus het soort vlees,
• de kookwijze, bijvoorbeeld op de barbecue,
• maar ook het bewaarmiddel (nitriet of nitraat).

Natuurlijke antioxidanten

Men kan ook voor alle veiligheid bij het bakken van rood vlees, specerijen en aromatische kruiden gebruiken die natuurlijke
antioxidanten bevatten, zoals look of rozemarijn. Verder kan men het vlees beter niet te veel laten bruinen en de donkerbruine of zwarte delen laten liggen op het bord.

Ook het kwantitatieve aspect speelt een belangrijke rol

Hoe meer rood vlees iemand consumeert, hoe groter de kans op collorectale kanker. Om het risico op dikke darmkanker te verminderen, beveelt de Hoge Gezondheidsraad daarnaast ook iedereen aan om:

• tabak te vermijden,
• evenwichtig te eten,
• de consumptie van alcohol te beperken,
• en voldoende te sporten.

Minder rood vlees eten

Hier volgen enkele tips om minder rood vlees en bewerkt vlees te eten:

• Eet regelmatig een maaltijd zonder rood vlees. Kies in plaats daarvan voor gevogelte, vis of een vegetarisch alternatief, zoals ei of peulvruchten.
• Vervang een deel van het vlees in sauzen of stoofpotten, door vis, bonen, linzen of champignons.
• Kies als hartig beleg op brood bijvoorbeeld voor kaas, vis of sandwichspread. Zorg voor variatie door ook eens rauwkost, zoals komkommers of tomaat op brood te eten.

Volgens Eric van Cutsem Oncoloog UZ Leuven is minder rood vlees eten net als stoppen met roken een manier om het aantal kankers terug te dringen. U hoeft rood vlees niet volledig van het menu te schrappen. Een "gematigd gebruik" blijft belangrijk, omdat vlees een bron van eiwitten is.

Eindconclusie

Dus: "Minder dan 500 gram rood vlees eten per week, verlaagt kans op kanker drastisch". Maar volgens de regeling van de HGR is minder dan 300 gram rood vlees beter om geen kanker te krijgen. Met het oog op de gezondheid lijkt het daarom goed om deze raad op te volgen en toch smakelijk te eten!